Ο ασκός του Αιόλου άνοιξε πριν από μερικές ημέρες, ενδεχομένως ακούσια και εν μέρει τυχαία. Απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου σε ραδιοφωνικό σταθμό σχετικά με το Σύμφωνο Συμβίωσης, ο υπουργός Δικαιοσύνης Χάρης Καστανίδης δήλωσε ότι «είναι στις προθέσεις της κυβέρνησης» η επέκταση του Συμφώνου Συμβίωσης και στα ομόφυλα ζευγάρια. Σε αυτό το πλαίσιο, αν και ο Υπουργός ερωτήθηκε το απόγευμα της περασμένης Τρίτης, από τον κύκλο του κ. Καστανίδη μας μεταφέρθηκε ένα κλίμα που αγγίζει τα όρια του πολύπαθου…«ουδέν σχόλιο». Μολαταύτα, οι αποκλειστικές πληροφορίες που παρουσιάζει σήμερα το ρεπορτάζ της «F.S.» επαρκούν για τη διάγνωση μίας αναδυόμενης δυναμικής κοινωνικών διεκδικήσεων.Δειλή αρχή από τη ΝΔ
Την αρχή είχε κάνει ο τότε υπουργός της ΝΔ κ. Χατζηγάκης, με τη δημιουργία ενός συμφώνου συμβίωσης αποκλειστικά για ετερόφυλα ζευγάρια. Να σημειώσουμε ότι έναν χρόνο πριν, στις 3 Σεπτεμβρίου 2009, είχε συζητηθεί (χωρίς ψηφοφορία) στο Β΄ θερινό τμήμα της Βουλής, πρόταση νόμου που κατέβασε τότε το ΠΑΣΟΚ για την πρόβλεψη δυνατότητας δημιουργίας συμφώνου συμβίωσης ανεξαρτήτως τύπου συμβίωσης. Με άλλα λόγια, προεκλογικά το ΠΑΣΟΚ έκλεινε το μάτι στην ομοφυλοφιλική κοινότητα, βρίσκοντας έναν τρόπο να εντάξει τη χρόνια (χλιαρή, είναι αλήθεια) διεκδίκηση για πλήρη ισότητα στο πλαίσιο ενός erga omnes συμφώνου συμβίωσης τόσο για ετερόφυλα όσο και για ομόφυλα ζευγάρια.
Μία σύντομη ματιά στα πρακτικά της Βουλής είναι αποκαλυπτική του κλίματος εκείνη τη μέρα. Στις 3 του Σεπτέμβρη τα ξίφη τους διασταύρωσαν στην Βουλή η κ. Καΐλή και ο κ. Παπουτσής (ΠΑΣΟΚ), ο κ. Τσούκαλης (ΣΥΡΙΖΑ), η κ. Κόρκα Κώνστα (ΝΔ), ο τότε υφυπουργός εσωτερικών κ. Ζώης, η κ. Μελά (ΚΚΕ) και ο κ. Στεργίου (ΛΑΟΣ). Παρά την προεκλογική ρητορική, η τότε πρόταση του ΠΑΣΟΚ απέκλειε το ενδεχόμενο τεκνοθεσίας από ομόφυλα ζευγάρια, καταστρατηγώντας έτσι την αρχή της ισονομίας και της ισοπολιτείας.
Από την πλευρά του, ο υφυπουργός εσωτερικών κ. Ζώης είχε τότε τονίσει ότι η ΝΔ επεξεργάζεται το θέμα, παρόλο που η κοινωνία «δεν είναι ακόμα ώριμη για κάτι τέτοιο». Η κ. Μελά είπε ότι για το ΚΚΕ «υπάρχει πρόβλημα», εννοώντας τις υιοθεσίες από ομόφυλα ζευγάρια, ενώ ο εκπρόσωπος του ΛΑΟΣ ανέφερε ότι αυτή η κίνηση θα σημάνει μελλοντικά την «έλευση της πολυγαμίας, την καταπάτηση των δικαιωμάτων των γυναικών και την υπονόμευση του γάμου».
Με αυτόν τον τρόπο λοιπόν, έστω και κουτσουρεμένα, η κουβέντα άνοιξε γύρω από μία φόρμουλα παροχής έννομων δικαιωμάτων που απορρέουν από συμβίωση δύο ατόμων, ανεξαρτήτως πεποιθήσεων ή προσανατολισμού. Παρά τη μονομέρεια εφαρμογής στα ετερόφυλα ζευγάρια, το ελληνικού τύπου σύμφωνο συμβίωσης ήταν ένα μικρό πρώτο βήμα, μοχλός πίεσης στις περαιτέρω διεκδικήσεις των κινημάτων στην Ελλάδα για πλήρη ισότητα.
Το σύμφωνο συμβίωσης
Το σύμφωνο συμβίωσης, έτσι όπως νομοθετήθηκε από την τότε κυβέρνηση της ΝΔ, είναι ένα ιδιωτικό συμφωνητικό που υπογράφεται σε συμβολαιογράφο, με το οποίο δύο ενήλικες διαφορετικού φύλου ουσιαστικά οργανώνουν τη συμβίωσή τους. Νομιμοποιείται με την κατάθεση ενός αντιγράφου στο ληξίαρχο του τόπου κατοικίας των συμβαλλομένων, το οποίο καταχωρίζεται σε ειδικό βιβλίο του ληξιαρχείου. Αν διαβάσει κανείς τις διατάξεις του Ν.3719/2008, που ουσιαστικά εισάγει αυτό το νέο θεσμό οικογενειακού δικαίου στην Ελλάδα, διαπιστώνει ότι σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται για υποκατάστατο του γάμου, είτε θρησκευτικού είτε πολιτικού.
Το σύμφωνο συμβίωσης αποτελεί μια αμιγώς ιδιωτική συμφωνία, όπου τα μόνο δικαιώματα που αποκτούν οι συνάπτοντες είναι επίσης ιδιωτικού (αστικού) δικαίου, χωρίς αποτελέσματα στη σφαίρα του δημοσίου δικαίου. Δηλαδή με αυτό ρυθμίζονται μόνο περιουσιακά και κληρονομικά θέματα. Δεν ρυθμίζονται τα φορολογικά, εργατικά και κοινωνικοασφαλιστικά ζητήματα και ως τέτοιο το σύμφωνο ουσιαστικά και πρακτικά είναι υποδεέστερο της ικανότητας παραγωγής έννομων αποτελεσμάτων που ορίζει ο κανονικός γάμος.
Το παρασκήνιο των πολιτικών διεργασιών
Διασταυρωμένες πηγές του ρεπορτάζ δείχνουν ότι και στην Ελλάδα, αρχίζει να διαφαίνεται σταδιακά μία κινητικότητα ως προς την αλλαγή του νομικού πλαισίου σε ό,τι αφορά στην παραγωγή έννομων δικαιωμάτων, έτσι όπως προκύπτουν αυτοδίκαια από προσωπικές επιλογές συμβίωσης ατόμων ιδίου φύλου. Τα χαρακτηριστικά των διεκδικήσεων των ελληνικών ομάδων πίεσης και των ΜΚΟ, αλλά κυρίως των νέων πρωτοβουλιών της κυβέρνησης, πιστοποιούν την τάση αυτή.
Στο παρασκήνιο της σύστασης της πολύκροτης πλέον νομοπαρασκευαστικής επιτροπής υπό την καθηγήτρια του ΑΠΘ κ. Μανωλεδάκη, να σημειώσουμε ότι αυτή επισημοποιήθηκε από τον Χ. Καστανίδη με δημοσίευση στο ΦΕΚ 286 της 24ης Αυγούστου 2010 με τίτλο «Σύσταση ειδικής νομοπαρασκευαστικής επιτροπής για την τροποποίηση διατάξεων του Οικογενειακού Δικαίου». Στο ΦΕΚ τονίζεται η ανάγκη σύστασης της επιτροπής για την τροποποίηση διατάξεων του οικογενειακού δικαίου, στην οποία και αναθέτει τη σύνταξη της σχετικής αιτιολογικής έκθεσης καθώς και της έκθεσης αξιολόγησης συνεπειών ρυθμίσεων.
Εξελίξεις την άνοιξη
Αν και η νομοπαρασκευαστική οφείλει να περατώσει το έργο της εντός τριών μηνών από τη σύστασή της, δηλαδή στα μέσα Νοεμβρίου 2010, εντούτοις, υψηλόβαθμες υπηρεσιακές πηγές του υπουργείου Δικαιοσύνης και της γ.γ. Ισότητας ανέφεραν χαρακτηριστικά ότι «αποκλείεται να προλάβουμε» και ότι ενδεχομένως να απαιτηθεί άλλη μία τρίμηνη παράταση. Η πρώτη (πολύωρη) συνεδρίαση της επιτροπής έλαβε χώρα στις 8 Σεπτεμβρίου, ενώ η δεύτερη είχε προγραμματιστεί για τις πρωινές ώρες της περασμένης Πέμπτης 24 Σεπτεμβρίου.
Πάντως, το γενικότερο κλίμα που πήραμε από υπηρεσιακούς παράγοντες του υπουργείου είναι ότι αναμένεται βελτίωση και επέκταση των όρων εφαρμογής των διατάξεων, με την τελική εισήγηση να αναμένεται το Φεβρουάριο του 2011.
Παράλληλα, εν αναμονή και με το δάχτυλο στην σκανδάλη παραμένουν οι οργανώσεις προάσπισης ανθρωπίνων δικαιωμάτων. «Αναρωτιόμαστε γιατί μέχρι στιγμής δεν έχουμε κληθεί για να καταθέσουμε την οποιαδήποτε εκτίμηση» δήλωσε χαρακτηριστικά η Ειρήνη Πετροπούλου από την ΟΛΚΕ, η οποία και κατέληξε: «Οι πολιτικοί εκλέγονται για να εξυπηρετούν τις ανάγκες της κοινωνίας, όπως αυτές αποτυπώνονται μέσα από τις διεκδικήσεις και τα προβλήματα του κοινωνικού συνόλου. Εάν δεν μπορούν να εκπληρώσουν το ρόλο αυτό της εκπροσώπησης, μπορούν κάλλιστα να παραιτηθούν και να πάνε σπίτι τους».
Πηγή: Free Sunday 26/10
