του Ζαχαρία ΜαυροειδήΠρόσφατα βρέθηκα σε ένα νοσοκομείο, επίσκεψη σε μια γυναίκα που έπαιξε πολύ σημαντικό ρόλο στην παιδική μου ηλικία. Η πάλαι ποτέ δυναμική γυναίκα ήταν κουλουριασμένη σε ένα κρεβάτι, για πρώτη φορά με άσπρα μαλλιά, έχοντας ελάχιστη επαφή με τον περίγυρό της. Βλέποντάς την σε αυτή την κατάσταση δεν μπόρεσα να αποφύγω την ταύτιση. Έβαλα τον εαυτό μου στην θέση της και είδα σε flash forward το τέλος της ζωής μου. Πώς θα είμαι όταν (βάση στατιστικών) θα φτάσω τα ογδόντα; Θα είμαι υγιής και αυτοσυντηρούμενος; Κι αν είμαι σε ένα κρεβάτι, ανήμπορος να πιω μόνος μου νερό ή να πάω μόνος μου στην τουαλέτα; Πόση αγάπη θα έχω τότε για τον εαυτό μου; Πόση θέληση για ζωή; Χωρίς να είμαι σίγουρος γιατί, βγαίνοντας από το νοσοκομείο ήξερα ότι αυτό που ένιωσα είχε κάποια σχέση με την περηφάνια.
Βάσει λεξικών, περηφάνια είναι ένα αυξημένο συναίσθημα αξιοπρέπειας που προκύπτει από την αντίληψη που έχει κάποιος για την ηθική του αξία. Είναι το συναίσθημα ικανοποίησης και χαράς για κάτι που αποκτήσαμε ή καταφέραμε. Είναι ένα αίσθημα αγάπης και εκτίμησης του εαυτού μας. Στα δε αρχαία, ο υπερήφανος είναι αυτός που δεν είναι κατηφής. Όπως το αντιλαμβάνομαι εγώ, η περηφάνια είναι η συναισθηματική εκδοχή του ένστικτου της επιβίωσης.
Παρατηρώντας μικρά παιδιά, είναι εύκολο να δεις αγνές εκφάνσεις της περηφάνιας. Περηφάνια είναι το συναίσθημα που νιώθει ένα παιδί που βουτάει για πρώτη φορά το κεφάλι του κάτω από την θάλασσα, που κάνει για πρώτη φορά ποδήλατο ή που διαπρέπει σ' έναν αγώνα. Καθώς όμως μεγαλώνουμε, τα πράγματα γίνονται πιο σύνθετα. Οι ανασφάλειες και τα τραύματα εδραιώνονται, με αποτέλεσμα συχνά να ωθούμαστε στην αρνητική εκδοχή της περηφάνιας, αυτή της αλαζονείας.
Για την ΛΟΑΤ κοινότητα όμως η περηφάνια έχει και μια άλλη έννοια. Μια έννοια που έχει γεννήσει φεστιβάλ, πορείες και αντιπορείες.
Η πρώτη φορά που πήγα σε gay pride ήταν στην Μαδρίτη, το 2003। Ήταν μια τεράστια εκδήλωση, με αμέτρητα άρματα και άπειρο κόσμο εντός και επί τα αυτά της παρέλασης. Ομολογώ ότι δεν αισθάνθηκα κάτι ιδιαίτερο πέρα από λιγούρα για το πλήθος των μελαψών μαρικόνες που λικνίζονταν παντού γύρω μου. Ήταν ένα τεράστιο γκέι πάρτυ, το οποίο απαιτούσε πολλά ναρκωτικά για να το φέρεις εις πέρας μέχρι τέλους. Ένα χρόνο μετά, βρέθηκα για πρώτη φορά σε ελληνικό pride, το δεύτερο της νέας φουρνιάς.
Βάσει λεξικών, περηφάνια είναι ένα αυξημένο συναίσθημα αξιοπρέπειας που προκύπτει από την αντίληψη που έχει κάποιος για την ηθική του αξία. Είναι το συναίσθημα ικανοποίησης και χαράς για κάτι που αποκτήσαμε ή καταφέραμε. Είναι ένα αίσθημα αγάπης και εκτίμησης του εαυτού μας. Στα δε αρχαία, ο υπερήφανος είναι αυτός που δεν είναι κατηφής. Όπως το αντιλαμβάνομαι εγώ, η περηφάνια είναι η συναισθηματική εκδοχή του ένστικτου της επιβίωσης.
Παρατηρώντας μικρά παιδιά, είναι εύκολο να δεις αγνές εκφάνσεις της περηφάνιας. Περηφάνια είναι το συναίσθημα που νιώθει ένα παιδί που βουτάει για πρώτη φορά το κεφάλι του κάτω από την θάλασσα, που κάνει για πρώτη φορά ποδήλατο ή που διαπρέπει σ' έναν αγώνα. Καθώς όμως μεγαλώνουμε, τα πράγματα γίνονται πιο σύνθετα. Οι ανασφάλειες και τα τραύματα εδραιώνονται, με αποτέλεσμα συχνά να ωθούμαστε στην αρνητική εκδοχή της περηφάνιας, αυτή της αλαζονείας.
Για την ΛΟΑΤ κοινότητα όμως η περηφάνια έχει και μια άλλη έννοια. Μια έννοια που έχει γεννήσει φεστιβάλ, πορείες και αντιπορείες.
Η πρώτη φορά που πήγα σε gay pride ήταν στην Μαδρίτη, το 2003। Ήταν μια τεράστια εκδήλωση, με αμέτρητα άρματα και άπειρο κόσμο εντός και επί τα αυτά της παρέλασης. Ομολογώ ότι δεν αισθάνθηκα κάτι ιδιαίτερο πέρα από λιγούρα για το πλήθος των μελαψών μαρικόνες που λικνίζονταν παντού γύρω μου. Ήταν ένα τεράστιο γκέι πάρτυ, το οποίο απαιτούσε πολλά ναρκωτικά για να το φέρεις εις πέρας μέχρι τέλους. Ένα χρόνο μετά, βρέθηκα για πρώτη φορά σε ελληνικό pride, το δεύτερο της νέας φουρνιάς.
Το pride είχε τη βάση του στην πλατεία Κλαυθμώνος. Εγώ, ως περήφανος εθελοντής, είχα αναλάβει να κινηματογραφώ την εκδήλωση. Οφείλω να ομολογήσω ότι βρέθηκα σε αυτό τον ρόλο κινούμενος τόσο από ένα αίσθημα εθελοντικής προσφοράς όσο και από ένα αίσθημα αγνού φόβου. Μια κάμερα στο χέρι είναι πάντα ένα σημάδι αποστασιοποίησης - ενδεχομένως να μην είμαι μέλος της παρέλασης αλλά ένας απλός παρατηρητής.
Η παρέλαση ξεκίνησε με ένα πλήθος περίπου 600 ατόμων. Υπήρχε παλμός, χιούμορ και θάρρος. Καθοδόν στη Σταδίου εκτελούσα με πάθος το καθήκον μου. Έτρεχα πότε στην κεφαλή της πορείας, πότε στην ουρά, σκαρφάλωνα σε κάγκελα και προσπαθούσα να τραβήξω πλάνα που θα δείχνανε το πλήθος όσο πιο μεγάλο γινόταν. Μέχρι που βγήκαμε στην πλατεία Συντάγματος. Ο χώρος γύρω μας άπλωσε, τα κτίρια απομακρύνθηκαν κι εγώ ξαφνικά άφησα την κάμερα σοκαρισμένος. Εκείνη την στιγμή συνειδητοποίησα γιατί το Φεστιβάλ Περηφάνιας λέγεται Φεστιβάλ Περηφάνιας.
Ήταν ένα παράξενο κράμα συγκίνησης και ταύτισης με μια κοινότητα, μαζί με μια αίσθηση ασφάλειας και ελπίδας. Ήταν σαν για πρώτη φορά να αισθανόμουνα ρητά ότι είναι μια χαρά να είσαι γκέι. Πάνω απ' όλα όμως, ή καλύτερα, κάτω απ' όλα, υπήρχε ένα αίσθημα γαλήνης και αυτοεκτίμησης. Είμαι γκέι, υπάρχουν κι άλλοι σαν κι εμένα και είμαστε απόλυτα χαρούμενοι με το ποιοι είμαστε. Ήταν ίσως η πρώτη φορά στην ζωή μου που αισθάνθηκα ειλικρινά περήφανος που είμαι γκέι. Αργότερα ακολούθησε η φιλολογική ανάλυση του γεγονότος...
Αυτό που συνειδητοποίησα σε αυτή την πορεία ήταν ότι η αποδοχή της σεξουαλικής ταυτότητας έχει πολλές διαβαθμίσεις. Λέμε συχνά ότι δεν ντρεπόμαστε που είμαστε γκέι/λεσβίες/μπαι/τρανς. Κι αυτό, γλωσσολογικά, είναι μάλλον ταυτόσημο με το «είμαι περήφανος που είμαι γκέι/λεσβία/μπάι/τρανς». Στην πραγματικότητα όμως υπάρχει μια άβυσσος ανάμεσα στο «δεν ντρέπομαι» και στο «είμαι περήφανος». Είναι η διαφορά του είμαι περήφανος για τον εαυτό μου παρ' όλο που είμαι γκέι με το είμαι περήφανος επειδή είμαι γκέι.
Το δεν ντρέπομαι σημαίνει κατά πάσα πιθανότητα ότι έχω αποδεχτεί ότι είμαι γκέι। Πίσω όμως από την φράση δεν διαφαίνεται καθαρά η αξιολόγηση του δεδομένου «είμαι γκέι». Δηλαδή, μπορεί να σημαίνει ότι δεν ντρέπομαι που είμαι γκέι παρ' όλο που θεωρώ ότι το να είσαι γκέι δεν είναι και τόσο θετικό ή ότι είναι κάτι απαράδεκτο αλλά όλοι έχουμε τα κουσούρια μας ή ότι τέλος πάντων, ας κάνω ό,τι θέλω στο κρεβάτι μου αρκεί να μην ενοχλώ. Αντίθετα, το «είμαι περήφανος που είμαι γκέι» δηλώνει απερίφραστα ότι το να είμαι γκέι είναι κάτι θετικό, όπως και το να είμαι στρέιτ. Ή, τουλάχιστον, ότι δεν είναι κάτι αρνητικό. Είναι απλά ένα ακόμη δεδομένο της προσωπικότητάς μου. Ένα δεδομένο το οποίο δεν πλήττει την αυτοεκτίμησή μου. Αντίθετα, συμβάλει σε αυτή.
Η παρέλαση ξεκίνησε με ένα πλήθος περίπου 600 ατόμων. Υπήρχε παλμός, χιούμορ και θάρρος. Καθοδόν στη Σταδίου εκτελούσα με πάθος το καθήκον μου. Έτρεχα πότε στην κεφαλή της πορείας, πότε στην ουρά, σκαρφάλωνα σε κάγκελα και προσπαθούσα να τραβήξω πλάνα που θα δείχνανε το πλήθος όσο πιο μεγάλο γινόταν. Μέχρι που βγήκαμε στην πλατεία Συντάγματος. Ο χώρος γύρω μας άπλωσε, τα κτίρια απομακρύνθηκαν κι εγώ ξαφνικά άφησα την κάμερα σοκαρισμένος. Εκείνη την στιγμή συνειδητοποίησα γιατί το Φεστιβάλ Περηφάνιας λέγεται Φεστιβάλ Περηφάνιας.
Ήταν ένα παράξενο κράμα συγκίνησης και ταύτισης με μια κοινότητα, μαζί με μια αίσθηση ασφάλειας και ελπίδας. Ήταν σαν για πρώτη φορά να αισθανόμουνα ρητά ότι είναι μια χαρά να είσαι γκέι. Πάνω απ' όλα όμως, ή καλύτερα, κάτω απ' όλα, υπήρχε ένα αίσθημα γαλήνης και αυτοεκτίμησης. Είμαι γκέι, υπάρχουν κι άλλοι σαν κι εμένα και είμαστε απόλυτα χαρούμενοι με το ποιοι είμαστε. Ήταν ίσως η πρώτη φορά στην ζωή μου που αισθάνθηκα ειλικρινά περήφανος που είμαι γκέι. Αργότερα ακολούθησε η φιλολογική ανάλυση του γεγονότος...
Αυτό που συνειδητοποίησα σε αυτή την πορεία ήταν ότι η αποδοχή της σεξουαλικής ταυτότητας έχει πολλές διαβαθμίσεις. Λέμε συχνά ότι δεν ντρεπόμαστε που είμαστε γκέι/λεσβίες/μπαι/τρανς. Κι αυτό, γλωσσολογικά, είναι μάλλον ταυτόσημο με το «είμαι περήφανος που είμαι γκέι/λεσβία/μπάι/τρανς». Στην πραγματικότητα όμως υπάρχει μια άβυσσος ανάμεσα στο «δεν ντρέπομαι» και στο «είμαι περήφανος». Είναι η διαφορά του είμαι περήφανος για τον εαυτό μου παρ' όλο που είμαι γκέι με το είμαι περήφανος επειδή είμαι γκέι.
Το δεν ντρέπομαι σημαίνει κατά πάσα πιθανότητα ότι έχω αποδεχτεί ότι είμαι γκέι। Πίσω όμως από την φράση δεν διαφαίνεται καθαρά η αξιολόγηση του δεδομένου «είμαι γκέι». Δηλαδή, μπορεί να σημαίνει ότι δεν ντρέπομαι που είμαι γκέι παρ' όλο που θεωρώ ότι το να είσαι γκέι δεν είναι και τόσο θετικό ή ότι είναι κάτι απαράδεκτο αλλά όλοι έχουμε τα κουσούρια μας ή ότι τέλος πάντων, ας κάνω ό,τι θέλω στο κρεβάτι μου αρκεί να μην ενοχλώ. Αντίθετα, το «είμαι περήφανος που είμαι γκέι» δηλώνει απερίφραστα ότι το να είμαι γκέι είναι κάτι θετικό, όπως και το να είμαι στρέιτ. Ή, τουλάχιστον, ότι δεν είναι κάτι αρνητικό. Είναι απλά ένα ακόμη δεδομένο της προσωπικότητάς μου. Ένα δεδομένο το οποίο δεν πλήττει την αυτοεκτίμησή μου. Αντίθετα, συμβάλει σε αυτή.
"Είμαι γκέι, υπάρχουν κι άλλοι σαν κι εμένα και είμαστε απόλυτα χαρούμενοι με το ποιοι είμαστε."
Το να πάρεις κάτι για το οποίο η κοινωνία σου δηλώνει ότι οφείλεις να ντρέπεσαι και να το κάνεις κάτι για το οποίο είσαι υπερήφανος είναι μια τεράστια πορεία. Απαιτεί κόπο, επιμονή και διαρκή εγρήγορση. Ο καθένας κρίνει μόνος του πόσο μακριά θέλει και μπορεί να την περπατήσει. Και κυρίως πόσο αξίζει να παλέψει για να αισθάνεται περήφανος.
Γυρνώντας πίσω στην ηλικιωμένη κυρία, αναρωτιέμαι αν ο αυτοσεβασμός είναι κάτι ποσοτικό। Αν, φτάνοντας στο τέλος της ζωής μας, θα έχουμε στην διάθεσή μας τόσο αυτοσεβασμό όσο καταφέραμε να συλλέξουμε κατά τη διάρκειά της. Κοιτώντας τους ηλικιωμένους ανθρώπους γύρω μου, συγγενείς, γνωστούς και αγνώστους, τείνω να πιστεύω ότι αυτό είναι κάτι που ισχύει. Αυτό που σίγουρα ισχύει είναι ότι ο αυτοσεβασμός είναι ένα από τα πολυτιμότερα εφόδια για κάθε άνθρωπο, νέο ή γέρο, στρέιτ ή γκέι. Και κάθε μέρα δίνουμε συνειδητές και ασυνείδητες μάχες για την κατάκτησή του.
Γυρνώντας πίσω στην ηλικιωμένη κυρία, αναρωτιέμαι αν ο αυτοσεβασμός είναι κάτι ποσοτικό। Αν, φτάνοντας στο τέλος της ζωής μας, θα έχουμε στην διάθεσή μας τόσο αυτοσεβασμό όσο καταφέραμε να συλλέξουμε κατά τη διάρκειά της. Κοιτώντας τους ηλικιωμένους ανθρώπους γύρω μου, συγγενείς, γνωστούς και αγνώστους, τείνω να πιστεύω ότι αυτό είναι κάτι που ισχύει. Αυτό που σίγουρα ισχύει είναι ότι ο αυτοσεβασμός είναι ένα από τα πολυτιμότερα εφόδια για κάθε άνθρωπο, νέο ή γέρο, στρέιτ ή γκέι. Και κάθε μέρα δίνουμε συνειδητές και ασυνείδητες μάχες για την κατάκτησή του.
πηγή: περιοδικό δέκα τοις εκατό
