Περιμένει να μεγαλώσει για να φύγει.Δήμητρα Μακατσώρη
Λεσβίες στην επαρχία, αυτό είναι το θέμα μας. Λεσβίες στην επαρχία, με δύσκολη εφηβεία. Λεσβίες σε μια μικρή πόλη για σπουδές ή δουλειά. Λεσβίες που ζουν όλη τους τη ζωή σε επαρχιακές πόλεις. Γυναίκες συνειδητοποιημένες, που ερωτεύονται γυναίκες και θέλουν να ζήσουν σε αρμονία με την επιλογή τους, ασχέτως πόσο χρόνο τους πήρε για να το καταλάβουν. Το πρόβλημα λοιπόν ξεκινάει από τη στιγμή που νιώθεις ότι σου συμβαίνει κάτι διαφορετικό κι έχεις να παλέψεις με τον εαυτό σου, την οικογένεια κι ένα ασφυκτικό κοινωνικό περιβάλλον.
“Μεγάλωσα σε μια μικρή πόλη 15000 κατοίκων। Και να έβηχες το ήξεραν όλοι। Υπήρχε όμως μια περίεργη ανοχή στις όποιες ιδιαιτερότητες. Οι άντρες γκέι, που ήταν λίγο-πολύ γνωστοί, δεν αντιμετώπιζαν πρόβλημα κοινωνικό ή επαγγελματικό. Ένα σούσουρο κι ένα σχόλιο γινόταν, αλλά όχι ακρότητες ούτε εμπαιγμοί και δημόσιο κράξιμο. Εμένα όταν με ρωτούσαν τι θα κάνω όταν μεγαλώσω, απαντούσα Θα πίνω, θα καπνίζω (δυνατά) και θα πηγαίνω με κορίτσια (από μέσα μου). Τελικά δεν πίνω, ούτε καπνίζω, αλλά τα κορίτσια, σταθερά.
Στην εφηβεία έζησα μεγάλους έρωτες με συμμαθήτριες μου। Δεν αντιμετώπισα πρόβλημα, ίσως γιατί η οικογένεια μου, το δέχτηκε καλά. Τα σχόλια βέβαια έγιναν, όμως έφυγα αμέσως μόλις τελείωσα το σχολείο. Αποφεύγω να πολυπηγαίνω, νιώθω πως πρέπει να προσέχω, ενώ στην ουσία δεν έχω λόγο. Είναι μια περίεργη μανία καταδίωξης. Δεν θα γύριζα ποτέ, σε άλλη επαρχία ίσως, εκεί όχι!” Ελένη, 33.
Για τις γυναίκες που ήταν έφηβες πριν το Ίντερνετ, τα κινητά και τις τεχνολογικές παροχές, τα πράγματα ήταν ακόμη πιο ζόρικα.
"Ένιωθα να πνίγομαι। Ήξερα τι ήθελα και δεν είχα τρόπο να το εκφράσω. Πού και πού κανένα περιοδικό έκανε αφιέρωμα και το διάβαζα μέχρι να το μάθω απ’ έξω. Θυμάμαι ακόμη ένα ρεπορτάζ που έγραφε για τα λεσβιακά μπαρ στην Αθήνα. Όταν κατέβηκα στην πρωτεύουσα, για σπουδές, ήταν το πρώτο μέρος που επισκέφθηκα και, για να είμαι ειλικρινής, απογοητεύτηκα γιατί το είχα μυθοποιήσει εντελώς. Νόμισα ότι θα έμπαινα σε κάποιο ιερό μέρος και βρέθηκα σ’ ένα περιθωριακό φτηνομάγαζο. Συνειδητοποίησα πως η πραγματικότητα ήταν πολύ διαφορετική κι η απόλυτη ελευθερία ήταν κι αυτή ένας μύθος γιατί ούτε στην Αθήνα μπορούσα να ζήσω χωρίς να κρύβομαι. Στην επαρχία, ζεις τα πράγματα πολύ μέσα στο κεφάλι σου και τα μεγεθύνεις, στην Αθήνα χάνεσαι μέσα στον κυνισμό της. Μου λείπει ο τόπος που μεγάλωσα γιατί νιώθω πολύ καλύτερα εκεί και λυπάμαι που δεν μπορώ να γυρίσω πίσω όχι μόνο επειδή είμαι λεσβία, αλλά και για λόγους επιβίωσης. Οι γονείς μου σίγουρα θεωρούν ότι κάτι δεν πάει καλά με την κόρη τους, αλλά δεν το έθιξαν ποτέ, μάλλον πιστεύουν ότι οι λεσβίες είναι αδύνατο να υπάρχουν.” Μάρω, 43.
"Ένιωθα να πνίγομαι। Ήξερα τι ήθελα και δεν είχα τρόπο να το εκφράσω. Πού και πού κανένα περιοδικό έκανε αφιέρωμα και το διάβαζα μέχρι να το μάθω απ’ έξω. Θυμάμαι ακόμη ένα ρεπορτάζ που έγραφε για τα λεσβιακά μπαρ στην Αθήνα. Όταν κατέβηκα στην πρωτεύουσα, για σπουδές, ήταν το πρώτο μέρος που επισκέφθηκα και, για να είμαι ειλικρινής, απογοητεύτηκα γιατί το είχα μυθοποιήσει εντελώς. Νόμισα ότι θα έμπαινα σε κάποιο ιερό μέρος και βρέθηκα σ’ ένα περιθωριακό φτηνομάγαζο. Συνειδητοποίησα πως η πραγματικότητα ήταν πολύ διαφορετική κι η απόλυτη ελευθερία ήταν κι αυτή ένας μύθος γιατί ούτε στην Αθήνα μπορούσα να ζήσω χωρίς να κρύβομαι. Στην επαρχία, ζεις τα πράγματα πολύ μέσα στο κεφάλι σου και τα μεγεθύνεις, στην Αθήνα χάνεσαι μέσα στον κυνισμό της. Μου λείπει ο τόπος που μεγάλωσα γιατί νιώθω πολύ καλύτερα εκεί και λυπάμαι που δεν μπορώ να γυρίσω πίσω όχι μόνο επειδή είμαι λεσβία, αλλά και για λόγους επιβίωσης. Οι γονείς μου σίγουρα θεωρούν ότι κάτι δεν πάει καλά με την κόρη τους, αλλά δεν το έθιξαν ποτέ, μάλλον πιστεύουν ότι οι λεσβίες είναι αδύνατο να υπάρχουν.” Μάρω, 43.
Η τεχνολογία λοιπόν έχει κάνει το θαύμα της.
“Σίγουρα είναι αλλιώς τώρα। Τη δεκαετία που ήμουν εγώ έφηβη, το να είσαι λεσβία γενικώς και στην επαρχία ειδικώς ήταν ανέκδοτο. Όχι ότι δεν γινόντουσαν πράγματα, πάντα γινόντουσαν και πάντα θα γίνονται, ακόμα και σε σπήλαιο να είσαι. Τώρα μπαίνεις στο ίντερνετ και ενώ ζεις στην Άνω Ποταμιά Ημαθίας, έχεις γκόμενα από την Ν. Υόρκη, θα μου πεις σιγά τα’ αυγά, σάμπως θα την δεις ποτέ; Όχι, αλλά έχεις μια επαφή, μια επικοινωνία, μπορείς να μιλήσεις γι’ αυτό που σε καίει και να μη νιώθεις ούτε εξωγήινη, ούτε κακιά, ούτε ανώμαλη. Υπάρχουν κι άλλες σαν και σένα, είναι παντού και είναι πολλές. Στην καθημερινότητα βέβαια, δε βοηθάει και πολύ, τα ίδια κουτσομπολιά και τότε και τώρα, απλά, την ώρα που μπαίνεις στο Διαδίκτυο, οι φωνές χαμηλώνουν και ακούγονται πιο ξεκάθαροι οι ήχοι της καρδιάς σου, γιατί έχεις mail από ένα κορίτσι που θα σου πει κάτι γλυκό.” Αλεξάνδρα, 40.
“Σίγουρα είναι αλλιώς τώρα। Τη δεκαετία που ήμουν εγώ έφηβη, το να είσαι λεσβία γενικώς και στην επαρχία ειδικώς ήταν ανέκδοτο. Όχι ότι δεν γινόντουσαν πράγματα, πάντα γινόντουσαν και πάντα θα γίνονται, ακόμα και σε σπήλαιο να είσαι. Τώρα μπαίνεις στο ίντερνετ και ενώ ζεις στην Άνω Ποταμιά Ημαθίας, έχεις γκόμενα από την Ν. Υόρκη, θα μου πεις σιγά τα’ αυγά, σάμπως θα την δεις ποτέ; Όχι, αλλά έχεις μια επαφή, μια επικοινωνία, μπορείς να μιλήσεις γι’ αυτό που σε καίει και να μη νιώθεις ούτε εξωγήινη, ούτε κακιά, ούτε ανώμαλη. Υπάρχουν κι άλλες σαν και σένα, είναι παντού και είναι πολλές. Στην καθημερινότητα βέβαια, δε βοηθάει και πολύ, τα ίδια κουτσομπολιά και τότε και τώρα, απλά, την ώρα που μπαίνεις στο Διαδίκτυο, οι φωνές χαμηλώνουν και ακούγονται πιο ξεκάθαροι οι ήχοι της καρδιάς σου, γιατί έχεις mail από ένα κορίτσι που θα σου πει κάτι γλυκό.” Αλεξάνδρα, 40.
Υπάρχει βέβαια και η αντίθετη πορεία. Στο δίλημμα δουλειά ή προσωπική ζωή, η δουλειά προηγείται.
”Μεγάλωσα στην Αθήνα, έχοντας μια έντονη ερωτική ζωή στα φοιτητικά μου χρόνια। Όταν τελείωσα βρέθηκα σε μια επαρχιακή πόλη για μια δουλειά που θεώρησα ότι θα ήταν προσωρινή. Τελικά έμεινα γιατί στην Αθήνα δεν θα έβγαζα ποτέ τόσα πολλά χρήματα κάνοντας το ίδιο. Η οικονομική άνεση μου δίνει τη δυνατότητα να κατεβαίνω συχνά για να ξεδίνω. Η καθημερινότητά μου είναι περιορισμένη, δουλειά, σπίτι, λίγοι φίλοι που δεν ξέρουν. Οι σχέσεις μου είναι της απόστασης. Στους χωρισμούς το πράγμα ζορίζει λίγο. Τους περνάω εντελώς μόνη μου και κάπου με κουράζει η απομόνωση. Όμως δεν μπορώ να τα έχω όλα κι έχω το καλύτερο που μπορώ”. Μάγδα, 39
”Μεγάλωσα στην Αθήνα, έχοντας μια έντονη ερωτική ζωή στα φοιτητικά μου χρόνια। Όταν τελείωσα βρέθηκα σε μια επαρχιακή πόλη για μια δουλειά που θεώρησα ότι θα ήταν προσωρινή. Τελικά έμεινα γιατί στην Αθήνα δεν θα έβγαζα ποτέ τόσα πολλά χρήματα κάνοντας το ίδιο. Η οικονομική άνεση μου δίνει τη δυνατότητα να κατεβαίνω συχνά για να ξεδίνω. Η καθημερινότητά μου είναι περιορισμένη, δουλειά, σπίτι, λίγοι φίλοι που δεν ξέρουν. Οι σχέσεις μου είναι της απόστασης. Στους χωρισμούς το πράγμα ζορίζει λίγο. Τους περνάω εντελώς μόνη μου και κάπου με κουράζει η απομόνωση. Όμως δεν μπορώ να τα έχω όλα κι έχω το καλύτερο που μπορώ”. Μάγδα, 39
Για άλλες, η επιστροφή στα πάτρια εδάφη ήταν η καλύτερη επιλογή.
“Επιστρέφοντας στη μικρή πόλη που μεγάλωσα, ένιωσα ότι γύρισα στην Ιθάκη। Βρήκα μια δουλειά που μ’ αρέσει και μάλιστα στον τόπο μου. Η ζωή μου στην Αθήνα, στην οποία ήρθα για να βρω τάχα μια καλύτερη δουλειά, ήταν έντονη, γεμάτη έρωτες που με διέλυσαν, ποτό, ξενύχτια κι ένα αβέβαιο επαγγελματικό μέλλον. Τώρα είμαι ήρεμη. Νομίζω πως όλοι ξέρουν, αλλά κανείς δε μου φέρεται κάπως. Είμαι πολύ διακριτική, έχω κάνει και μια σχέση, ή κάτι σαν σχέση, με μια κοπέλα. Είμαι στ’ αλήθεια ευτυχισμένη γιατί ζω στον τόπο μου, με τους δικούς μου, κάνω μια δουλειά που μ’ αρέσει και είμαι αυτή που είμαι τέλος πάντων. Η ελευθερία είναι μέσα μας τελικά”. Ντίνα, 30.
“Επιστρέφοντας στη μικρή πόλη που μεγάλωσα, ένιωσα ότι γύρισα στην Ιθάκη। Βρήκα μια δουλειά που μ’ αρέσει και μάλιστα στον τόπο μου. Η ζωή μου στην Αθήνα, στην οποία ήρθα για να βρω τάχα μια καλύτερη δουλειά, ήταν έντονη, γεμάτη έρωτες που με διέλυσαν, ποτό, ξενύχτια κι ένα αβέβαιο επαγγελματικό μέλλον. Τώρα είμαι ήρεμη. Νομίζω πως όλοι ξέρουν, αλλά κανείς δε μου φέρεται κάπως. Είμαι πολύ διακριτική, έχω κάνει και μια σχέση, ή κάτι σαν σχέση, με μια κοπέλα. Είμαι στ’ αλήθεια ευτυχισμένη γιατί ζω στον τόπο μου, με τους δικούς μου, κάνω μια δουλειά που μ’ αρέσει και είμαι αυτή που είμαι τέλος πάντων. Η ελευθερία είναι μέσα μας τελικά”. Ντίνα, 30.
Υπάρχουν και πιο hard-core, επαρχίες. Ας κάνουμε μια βόλτα στην Κύπρο.
“Το νησί είναι μικρό για τέτοια “ανετιλίκια”. Δεν υπάρχει κάπου να πας και να μη σε ξέρουν. Όλος ο πληθυσμός είναι 1,5 εκατομμύριο. Η πίεση ασφυκτική και η πορεία προκαθορισμένη. Γάμος, οικογένεια, δουλειά. Τα υπόλοιπα είναι περιθώριο. Οι λεσβίες δε ζουν ανοιχτά σε καμία περίπτωση, κάνουν κάποιες κλίκες και κινούνται παράλληλα. Ήμουν όμως εξαιρετικά προσεκτική, όπως είμαι και τώρα όταν πηγαίνω να δω τους δικούς μου, οι οποίοι εννοείται, δεν έχουν ιδέα”. Ζωή, 32.
Αντιθέτως, κάποια άλλα νησιά φαίνεται να είναι πιο ανοιχτά. Μάλλον θα φταίει το νερό.
“Στο Ηράκλειο και στα Χανιά η γκέι ζωή είναι έντονη. Υπάρχουν πολλές λεσβίες, που κάνουν παρέα μεταξύ τους, έχουν σχέσεις και κάποιες είναι και αρκετά εκδηλωτικές και προκλητικές. Έχουν και μαγαζιά όπου αν πάνε μια-δυο σέρνουν και όλες τις άλλες και αυτομάτως μετατρέπονται σε κάτι σαν γκέι-μπαρ. Δε θα έλεγα πως είναι μια κατάσταση γκετοποιημένη, έχουν τις δουλειές τους, αρκετές είναι ευκατάστατες και ο κόσμος δεν έχει ιδιαίτερο πρόβλημα, αντίθετα με τους άντρες που πέφτει κράξιμο πολύ εύκολα. Αν είσαι στοιχειωδώς διακριτική και προσεκτική μπορείς να είσαι μια χαρά. Θα μπορούσα να ζήσω και με τη σχέση μου εκεί, απλά πιο διακριτικά απ’ ό,τι εδώ ίσως. Δηλαδή, στην Αθήνα θα συζούσα με μια άλλη γυναίκα ενώ εκεί θα το απέφευγα”. Γιούλη, 26.
Καμιά φορά, τα γκέι-μπαρ της Αθήνας, λειτουργούν ως χώροι συγκινητικής και αποκαλυπτικής συνάντησης υποψιασμένων επαρχιωτών, που αλλιώς φαινόταν κι αλλιώς είναι!
«Εγώ πάλι, ήμουν πολύ ζώον. Τα έφτιαχνα όλο με αγόρια, νόμιζα ότι είμαι η μοναδική λεσβία στον πλανήτη. Όταν αποφάσισα να γνωρίσω τα γκέι μπαρ της Αθήνας, συνάντησα ένα σωρό κόσμο από τον τόπο μου, αγόρια και κορίτσια, κι έπαθα μεγάλο σοκ. Αν ήξερα ότι όλοι αυτοί είναι γκέι τότε που ζούσα εκεί, θα έκανα πάρτυ. Μέχρι και κορίτσια από διπλανά χωριά συνάντησα που τα έβλεπα, σε σχολικούς αγώνες και στις καφετέριες όταν κατέβαιναν στην “πόλη” κι όλες μια χαρά, άνετες και χαλαρές, αγκαλιά με τις γκόμενες τους! Τα Χριστούγεννα ή το Πάσχα, που όλοι επιστρέφουν για οικογενειακές γιορτές, είμαστε τόσοι, που μπορούμε να στείλουμε κάρτες, “το κλαμπ ομοφυλόφιλων Θράκης, σας εύχεται χρόνια πολλά!”. Δήμαρχο βγάζουμε, σοβαρά. Στα κρυφά βέβαια γιατί, εκτός από κάνα δυο αγόρια που δεν κώλωσαν, οι υπόλοιποι, ειδικά στους γονείς είμαστε μια χαρά στρέιτ”. Μαρίνα, 25.
Στην επαρχία, οι άνθρωποι που ξεφεύγουν από το “καλούπι”, αντιμετωπίζουν δυσκολίες που άλλους τους δυναμώνουν και τους κάνουν πιο αποφασιστικούς και άλλους τους οδηγούν στο περιθώριο ή στην απομόνωση. Οι λεσβίες δε θα μπορούσαν να αποτελούν εξαίρεση. Όμως πάντα υπάρχουν επιλογές, όχι μόνο απαραίτητα μέσω της φυγής. Η στιγμή που ένας σπόρος αποφασίζει να σπάσει το σκληρό περίβλημα που τον προστατεύει και να διασχίσει την απόσταση ανάμεσα στο βαθύ σκοτάδι του χώματος και την επιφάνεια του εδάφους όπου έχει φως είναι η πιο δύσκολη. Εκτεθειμένο σε κάθε λογής κινδύνους, επιμένει να επιλέγει το ταξίδι, από το ασφαλές περίβλημα που του εξασφαλίζει την αιωνιότητα μακριά όμως από τη δυνατότητα να ανθίσει. Ας το έχουμε αυτό υπόψη όταν κλεινόμαστε υπερβολικά στον εαυτό μας επειδή απλώς διαφέρουμε λίγο. Άλλωστε υπάρχει και το Ίντερνετ…
“Το νησί είναι μικρό για τέτοια “ανετιλίκια”. Δεν υπάρχει κάπου να πας και να μη σε ξέρουν. Όλος ο πληθυσμός είναι 1,5 εκατομμύριο. Η πίεση ασφυκτική και η πορεία προκαθορισμένη. Γάμος, οικογένεια, δουλειά. Τα υπόλοιπα είναι περιθώριο. Οι λεσβίες δε ζουν ανοιχτά σε καμία περίπτωση, κάνουν κάποιες κλίκες και κινούνται παράλληλα. Ήμουν όμως εξαιρετικά προσεκτική, όπως είμαι και τώρα όταν πηγαίνω να δω τους δικούς μου, οι οποίοι εννοείται, δεν έχουν ιδέα”. Ζωή, 32.
Αντιθέτως, κάποια άλλα νησιά φαίνεται να είναι πιο ανοιχτά. Μάλλον θα φταίει το νερό.
“Στο Ηράκλειο και στα Χανιά η γκέι ζωή είναι έντονη. Υπάρχουν πολλές λεσβίες, που κάνουν παρέα μεταξύ τους, έχουν σχέσεις και κάποιες είναι και αρκετά εκδηλωτικές και προκλητικές. Έχουν και μαγαζιά όπου αν πάνε μια-δυο σέρνουν και όλες τις άλλες και αυτομάτως μετατρέπονται σε κάτι σαν γκέι-μπαρ. Δε θα έλεγα πως είναι μια κατάσταση γκετοποιημένη, έχουν τις δουλειές τους, αρκετές είναι ευκατάστατες και ο κόσμος δεν έχει ιδιαίτερο πρόβλημα, αντίθετα με τους άντρες που πέφτει κράξιμο πολύ εύκολα. Αν είσαι στοιχειωδώς διακριτική και προσεκτική μπορείς να είσαι μια χαρά. Θα μπορούσα να ζήσω και με τη σχέση μου εκεί, απλά πιο διακριτικά απ’ ό,τι εδώ ίσως. Δηλαδή, στην Αθήνα θα συζούσα με μια άλλη γυναίκα ενώ εκεί θα το απέφευγα”. Γιούλη, 26.
Καμιά φορά, τα γκέι-μπαρ της Αθήνας, λειτουργούν ως χώροι συγκινητικής και αποκαλυπτικής συνάντησης υποψιασμένων επαρχιωτών, που αλλιώς φαινόταν κι αλλιώς είναι!
«Εγώ πάλι, ήμουν πολύ ζώον. Τα έφτιαχνα όλο με αγόρια, νόμιζα ότι είμαι η μοναδική λεσβία στον πλανήτη. Όταν αποφάσισα να γνωρίσω τα γκέι μπαρ της Αθήνας, συνάντησα ένα σωρό κόσμο από τον τόπο μου, αγόρια και κορίτσια, κι έπαθα μεγάλο σοκ. Αν ήξερα ότι όλοι αυτοί είναι γκέι τότε που ζούσα εκεί, θα έκανα πάρτυ. Μέχρι και κορίτσια από διπλανά χωριά συνάντησα που τα έβλεπα, σε σχολικούς αγώνες και στις καφετέριες όταν κατέβαιναν στην “πόλη” κι όλες μια χαρά, άνετες και χαλαρές, αγκαλιά με τις γκόμενες τους! Τα Χριστούγεννα ή το Πάσχα, που όλοι επιστρέφουν για οικογενειακές γιορτές, είμαστε τόσοι, που μπορούμε να στείλουμε κάρτες, “το κλαμπ ομοφυλόφιλων Θράκης, σας εύχεται χρόνια πολλά!”. Δήμαρχο βγάζουμε, σοβαρά. Στα κρυφά βέβαια γιατί, εκτός από κάνα δυο αγόρια που δεν κώλωσαν, οι υπόλοιποι, ειδικά στους γονείς είμαστε μια χαρά στρέιτ”. Μαρίνα, 25.
Στην επαρχία, οι άνθρωποι που ξεφεύγουν από το “καλούπι”, αντιμετωπίζουν δυσκολίες που άλλους τους δυναμώνουν και τους κάνουν πιο αποφασιστικούς και άλλους τους οδηγούν στο περιθώριο ή στην απομόνωση. Οι λεσβίες δε θα μπορούσαν να αποτελούν εξαίρεση. Όμως πάντα υπάρχουν επιλογές, όχι μόνο απαραίτητα μέσω της φυγής. Η στιγμή που ένας σπόρος αποφασίζει να σπάσει το σκληρό περίβλημα που τον προστατεύει και να διασχίσει την απόσταση ανάμεσα στο βαθύ σκοτάδι του χώματος και την επιφάνεια του εδάφους όπου έχει φως είναι η πιο δύσκολη. Εκτεθειμένο σε κάθε λογής κινδύνους, επιμένει να επιλέγει το ταξίδι, από το ασφαλές περίβλημα που του εξασφαλίζει την αιωνιότητα μακριά όμως από τη δυνατότητα να ανθίσει. Ας το έχουμε αυτό υπόψη όταν κλεινόμαστε υπερβολικά στον εαυτό μας επειδή απλώς διαφέρουμε λίγο. Άλλωστε υπάρχει και το Ίντερνετ…
πηγή: περιοδικό δέκα τοις εκατό
