Τα ήθη αναπροσαρμόζονται και η Πολιτεία δεν μπορεί να παραμένει καθηλωμένη παραγνωρίζοντας τις κοινωνικές πραγματικότητες. Μια τέτοια πραγματικότητα είναι και οι συμβιώσεις ομοφυλοφίλων.Νομοθετική ρύθμιση των συμβιωτικών σχέσεων ατόμων του ίδιου φύλου, εισηγείται η επίτροπος Διοικήσεως Ηλιάνα Νικολάου, σημειώνοντας ότι παρέχεται μια μεγάλη ποικιλία επιλογών, που δεν θέτουν σε κίνδυνο ούτε αμφισβητούν τον θεσμό του γάμου και της οικογένειας.Η κ.Νικολάου εξέτασε δύο παράπονα που δέχθηκε από Κύπριους πολίτες, οι οποίοι διατηρούν μόνιμες σχέσεις με άτομα του ίδιου φύλου και αντιμετωπίζουν προβλήματα στη συμβίωσή τους λόγω περιορισμών που θέτει η ισχύουσα νομοθεσία. Στην πρώτη περίπτωση, το παράπονο είχε να κάνει με την ανυπαρξία ρυθμίσεων που να επιτρέπουν την τέλεση πολιτικών γάμων ομοφυλοφίλων και στη δεύτερη περίπτωση, με την ανυπαρξία νομοθετικής ρύθμισης για σύμφωνο καταχωρημένης συμβίωσης. Ο πρώτος παραπονούμενος είχε ζητήσει να συνάψει γάμο με τον σύντροφό του. Το υπουργείο Εσωτερικών τού είχε απαντήσει σε σχετικό αίτημα ότι «στην Κύπρο ο ισχύων περί γάμου νόμος του 2003 διαλαμβάνει διατάξεις που αφορούν την ένωση με γάμο μόνο μεταξύ ατόμων διαφορετικού φύλου». Επίσης, η Κυπριακή Δημοκρατία δεν αναγνωρίζει ούτε τους γάμους ομοφυλοφίλων που έχουν γίνει σε άλλες χώρες. Ο δεύτερος παραπονούμενος ζητούσε να παραμείνει στην Κύπρο ο αλλοδαπός σύντροφός του πέραν του χρόνου που καθόριζε η άδεια παραμονής επισκέπτη που του είχε παραχωρηθεί.
Αλλάξαν οι καιροί
Η επίτροπος Διοικήσεως, στην έκθεσή της σημειώνει πως «οι νέες μορφές συμβίωσης, τόσο ανάμεσα σε ετερόφυλα όσο και σε ομόφυλα άτομα, συνιστούν μια πραγματικότητα η οποία επιτάσσει επαναπροσδιορισμό της παραδοσιακής έννοιας του γάμου, αλλά κυρίως εισαγωγή νομοθετικών ρυθμίσεων που να κατοχυρώνουν νομικά τις νέες αυτές μορφές συμβίωσης».Η κ.Νικολάου αναφέρει πως έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι από τότε που ο Μοδεστίνος (νομοδιδάσκαλος του Ρωμαϊκού Δικαίου) όριζε πως ο γάμος είναι «η ένωσις ανδρός και γυναικός και συγκλήρωσις του βίου παντός, θείου τε και ανθρωπίνου δικαίου κοινωνία».Από τότε έχουν αλλάξει πολλά, καθώς η «διά παντός συγκλήρωσις» του βίου δεν αποτελεί δομικό στοιχείο του γάμου, αφού έχει επιτραπεί το διαζύγιο, ενώ υπήρξε και αποσύνδεση από τη θρησκεία με την θεσμοθέτηση του πολιτικού γάμου.Αυτά προέκυψαν μέσα από τις κοινωνικές συνθήκες που διαμορφώθηκαν, κάτι που έχει οδηγήσει σήμερα αρκετές χώρες να μην θεωρούν ως ουσιαστικό στοιχείο ενός έγκυρου γάμου τη διαφορετικότητα των φύλων.Εκ των πραγμάτων λοιπόν επιβάλλονται και στην Κύπρο αλλαγές οι οποίες θα καλύπτουν νομοθετικά κενά που προκύπτουν μέσα από τις πραγματικότητες.
Συμβαίνει στην Ευρώπη
Στην έκθεση της επ। Διοικήσεως αναφέρεται ότι στο Βέλγιο, στην Ολλανδία, στην Ισπανία στη Σουηδία και στη Νορβηγία, έχουν αναγνωριστεί θεσμικά οι ομόφυλες συμβιώσεις και έχουν υπαχθεί στο δίκαιο του πολιτικού γάμου. Στη Γαλλία, το Λουξεμβούργο, την Ουγγαρία, την Ολλανδία, το Βέλγιο και την Ανδόρα έχει θεσπιστεί σύμφωνο συμβίωσης που ισχύει, τόσο για τα ετερόφυλα όσο και τα ομόφυλα ζευγάρια. Στην Αυστρία, την Κροατία, την Τσεχία, τη Δανία, τη Φινλανδία, την Ισλανδία, την Πορτογαλία, τη Σλοβενία, τη Σουηδία, την Ελβετία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γερμανία έχει καθιερωθεί ένα σύμφωνο που αφορά μόνο στην καταχώρηση της συμβίωσης των ομόφυλων. Η κ. Νικολάου σημειώνει πως παρά το ότι το κοινοτικό δίκαιο και η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου δεν υποχρεώνουν άμεσα τα κράτη να κατοχυρώνουν τις διαρκείς σχέσεις ομόφυλων, στην πλειονότητα των ευρωπαϊκών χωρών έχει γίνει δεκτό ότι η σεξουαλική ελευθερία, σε συνδυασμό με την αρχή της ισότητας των φύλων και της απαγόρευσης διακρίσεων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού, αξιώνουν τη θεμελίωση του δικαιώματος σε μια αναγνωρισμένη και διασφαλισμένη από την πολιτεία συμβίωση μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου «με δικαιώματα και υποχρεώσεις ανάλογα ή ισάξια με αυτά του γάμου».
Υπαρκτή ανάγκη
Η επίτροπος Διοικήσεως στην έκθεσή της υποστηρίζει πως, «η εισαγωγή ρύθμισης για τη νομική αναγνώριση της ελεύθερης συμβίωσης μεταξύ ατόμων του ίδιου και του αντίθετου φύλου θα συνιστούσε ρεαλιστική ανταπόκριση σε μια υπαρκτή κοινωνική ανάγκη». Η κ.Νικολάου δεν παραγνωρίζει το γεγονός ότι για τα ετερόφυλα ζευγάρια θα υπάρξουν ευρύτερες συναινέσεις, σε αντίθεση με τη στάση που θα τηρηθεί σε θεσμοθέτηση ενός τέτοιου μέτρου για τα ομόφυλα ζευγάρια. Ωστόσο τονίζει πως θα πρέπει να γίνει σεβαστό το δικαίωμα μιας μερίδας πολιτών, όπως αυτό προκύπτει από μια σειρά δεσμευτικών για την Κύπρο νομικών ρυθμίσεων που απαγορεύουν τις διακρίσεις στη βάση του σεξουαλικού προσανατολισμού. Η επίτροπος σημειώνει πως «η νομική αναγνώριση των συμβιώσεων προσώπων του ίδιου φύλου κρίνεται, υπό τις σημερινές συνθήκες, επιβεβλημένη, στα πλαίσια της αρχής της ίσης μεταχείρισης, αφού το υφιστάμενο κενό δικαίου δημιουργεί αναπόφευκτα ανισότητες σε βάρος αυτών των προσώπων, οι οποίες είναι ανεπίδεκτες πειστικής αιτιολόγησης». Επιπλέον, η συνέχιση της κατάστασης με τη νομική παραγνώριση της κοινωνικής αυτής πραγματικότητας, «αναπαράγει αρνητικά στερεότυπα και προκαταλήψεις» έναντι των ομοφυλόφιλων.
Δεν είναι γάμος
Η επίτροπος Διοικήσεως, εισηγούμενη τη θεσμοθέτηση ρύθμισης της ελεύθερης συμβίωσης μεταξύ ομόφυλων, τονίζει πως κάτι τέτοιο «δεν υποσκάπτει τον θεσμό του γάμου, ο οποίος συνεχίζει να αποτελεί την επικρατούσα βάση δημιουργίας οικογένειας».Ωστόσο θεωρεί αναγκαιότητα τη νομική κατοχύρωση της ελεύθερης συμβίωσης, καθώς σήμερα στην Κύπρο η χωρίς γάμο συμβίωση, ακόμα και αν αυτή είναι μακρόχρονη και σταθερή, δεν συνεπάγεται δικαιώματα, ούτε ρυθμίζει περιουσιακές ή άλλες σχέσεις μεταξύ των συντρόφων, είτε αυτοί είναι του ίδιου, είτε αντίθετου φύλου.Εκ των πραγμάτων λοιπόν πρέπει να υπάρξει ανταπόκριση σε μια εξελισσόμενη κοινωνική πραγματικότητα και σε πραγματικές ανάγκες ατόμων που είναι ισότιμα μέλη της κοινωνίας μας
Ουδείς κίνδυνος για το γάμο
Η επ. Διοικήσεωςαναφέρει πως εναπόκειται στη Βουλή να κρίνει και να μελετήσει τις νομοθετικές ρυθμίσεις που έχουν υιοθετήσει άλλα κράτη και να αποφασίσει πώς θα καλύψει το νομικό κενό που διαπιστώνεται. Σημειώνει πως ένα τέτοιο βήμα δεν θα θέσει σε κίνδυνο ούτε την κλασική έννοια του γάμου, ούτε την παραδοσιακή μορφή της οικογένειας, αλλά «η καθόλα θεμιτή προστασία του γάμου και της οικογένειας δεν μπορούν να επιτευχθούν με παραγνώριση υπαρκτών στην κοινωνία ελεύθερων συμβιώσεων ή την άρνηση ανάληψης ρυθμιστικής δράσης ή ακόμα με πρακτικές υποβάθμισης των συμβιωτικών σχέσεων». Η κ. Νικολάου θεωρεί ότι οι έννοιες των ηθών αναπροσαρμόζονται διαρκώς και, συνεπώς, απαιτείται και η αναπροσαρμογή της νομικής αντιμετώπισής τους.
Ιδιωτική ζωή
Ιδιωτική ζωή
Σεβασμός στην επιλογή
Η Ηλιάνα Νικολάου στην έκθεσή της τονίζει πως το δικαίωμα σύναψης γάμου, όπως και η έννομη προστασία κάθε άλλης σχέσης που αφορά στην ιδιωτική ζωή του ατόμου, «άπτεται της αυτονόητης αρχής σεβασμού της ανθρώπινης αξίας και ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας»। Ως εκ τούτου, η Πολιτεία οφείλει να εξασφαλίζει τον ίδιο σεβασμό και προστασία σε όλους τους πολίτες, ανεξάρτητα από τις σεξουαλικές τους προτιμήσεις. Με την στρουθοκαμηλίζουσα τακτική της παραγνώριση της χωρίς γάμο συμβίωσης δημιουργεί σημαντικά προβλήματα στη βάση και μόνο του διαφορετικού σεξουαλικού προσανατολισμού και παραβιάζει την αρχή της μη διάκρισης. Η έκθεση της κ. Νικολάου εστάλη στον υπουργό Εσωτερικών και τον πρόεδρο της Βουλής με την επισήμανση ότι έχει διαπιστωθεί απαγορευμένη με νόμο διάκριση λόγω γενετήσιου προσανατολισμού και, ως εκ τούτου, καλούνται να μελετήσουν τις εισηγήσεις της.
Θα πρέπει να αναφερθεί ότι, όπως τονίζει η επ। Διοικήσεως στην έκθεσή της, η νομοθετική ρύθμισης της ελεύθερης συμβίωσης ατόμων του ίδιου φύλου δεν προσκρούει στο Σύνταγμα και είναι θέμα της Βουλής να λύση το θέμα με νομοθεσία. Στην έκθεση της κ. Νικολάου γίνεται ευρεία αναφορά σε αποφάσεις του ΕΔΑΔ και άλλων δικαστηρίων, όπως επίσης και σε οδηγίες της ΕΕ, που καταδεικνύουν μια κινητικότητα γύρω από το θέμα. Η κινητικότητα αυτή αφορά στην περαιτέρω προστασία των δικαιωμάτων όλων των πολιτών ανεξάρτητα από τον γενετήσιο προσανατολισμό τους. Εκ των πραγμάτων, η Κυπριακή Δημοκρατία δεν μπορεί να μην λάβει υπόψη τις εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Να υπενθυμίσουμε ότι η επ. Διοικήσεως έκανε και στο παρελθόν παρέμβαση στο θέμα με επίκεντρο το δικαίωμα ελεύθερης διακίνησης και παραμονής των ομόφυλων συντρόφων Ευρωπαίων πολιτών. Παλαιότερη έκθεση της επιτρόπου έτυχε θετικής αντιμετώπισης από τον υπουργό Εσωτερικών, ο οποίος ανέλαβε να εντοπίσει σημεία για τα οποία θα μπορούσε να υπάρξει αλλαγή της πολιτικής του υπουργείου του για τερματισμό τυχόν φυλετικών ή άλλων διακρίσεων.
ΜΑΝΩΛΗΣ ΚΑΛΑΤΖΗΣ
Κωδικός άρθρου: ९४००२१
ΠΟΛΙΤΗΣ - 13/04/2010, Σελίδα: 21
