Η Κυπρία λεσβία Άντρεα σε μια συνέντευξη κόντρα στα ταμπού, μιλά για ιδιαιτερότητες, λάθη και διακρίσειςΤης Μαριλένας Παναγή
Περίμενα την Άντρεα να φθάσει στο χώρο όπου είχαμε συμφωνήσει να βρεθούμε. Θα ερχόταν στη Λεμεσό από τη Λάρνακα και σκάλωσε στην τροχαία κίνηση. Τελικά τα κατάφερε και όταν επιτέλους αρχίσαμε να συζητάμε μου έδωσε την εντύπωση μιας γυναίκας η οποία αν και ομοφυλόφιλη σκέφτεται ως γυναίκα, συμπεριφέρεται ως γυναίκα και νιώθει γυναίκα παρόλο που το παρουσιαστικό της μπορεί να σε οδηγήσει χωρίς δεύτερη σκέψη στην ομοφυλοφιλική της «ιδιαιτερότητα». Όχι βεβαίως λόγω ιδιορρυθμίας στο στυλ, όπως κάποιες ομοφυλόφιλες συνηθίζουν να χρησιμοποιούν, αφού όπως η ίδια δηλώνει, ανήκει στη «μεσαία» κατηγορία των ομοφυλόφιλων γυναικών, «τα μαγκάκια».
Οι συζητήσεις που γίνονται το τελευταίο διάστημα και έχουν προκαλέσει όσο να ’ναι κάποια αναστάτωση στη μικρή, κλειστή και συντηρητική κοινωνία της Κύπρου σχετικά με την ενδεχόμενη αλλαγή της νομοθεσίας ώστε να επιτρέπονται οι γάμοι μεταξύ ομοφυλόφιλων ατόμων, ήταν η αφορμή για τη συνομιλία μας με την Άντρεα, η οποία παρουσιάστηκε έτοιμη να δώσει απαντήσεις. Εντύπωση όμως μου έκανε το γεγονός ότι από την αρχή μου ξεκαθάρισε πως δεν επρόκειτο να ταχθεί με «κλειστά τα μάτια» υπέρ των ομοφυλοφίλων, αφού έχουν και εκείνοι τα δικά τους λάθη και σε κάποιες περιπτώσεις προκαλούν την περιθωριοποίησή τους από την κοινωνία. Από αυτήν της την επισήμανση άρχισε και η συζήτησή μας:
- «Το λάθος που γίνεται από πλευράς των ομοφυλόφιλων, ανδρών και γυναικών, είναι ότι κατηγοριοποιούν εκείνοι πρώτοι τον εαυτό τους. Το πιο απλό; Από τη στιγμή που βάζεις εσύ ο ίδιος τον εαυτό σου σε μια ξεχωριστή ομάδα, ζεις μια «γκέι ζωή» και κάνεις παρέα μόνο με «γκέι» ανθρώπους και όταν βγαίνεις πας στα «γκέι-μπάρ», αυτομάτως ο ίδιος παρουσιάζεσαι να θεωρείς ότι είσαι κάτι διαφορετικό από τον υπόλοιπο κόσμο. Από τη στιγμή λοιπόν που εσύ κατηγοριοποιείς τον εαυτό σου δεν μπορείς να έχεις παράπονο όταν οι άλλοι σε κατηγοριοποιούν».
Η Άντρεα είναι μια ομοφυλόφιλη Κύπρια, περίπου 40 χρόνων। Εργάζεται στη Λάρνακα και φαίνεται πως το μοναδικό εμπόδιο που εντοπίζει στη ζωή της είναι οι δυσκολίες που υπάρχουν ακόμα σε κάποιες περιπτώσεις να εξασφαλίσει εύκολα ή να κρατήσει μια δουλειά λόγω των σεξουαλικών της προτιμήσεων. Η συζήτηση μαζί της κύλησε πολύ εύκολα, αφού από μόνη της ήθελε να κάνει τις δικές της επισημάνσεις για την Κύπρο, την ομοφυλοφιλία και τον τρόπο με τον οποίο κοινωνία και κράτος αντιμετωπίζουν την, όπως φαίνεται, αρκετά μεγάλη μερίδα Κυπρίων πολιτών. Μετά βεβαίως την αρχική της τοποθέτηση για τα στέκια ομοφυλοφίλων, η ερώτηση που ακολούθησε ήταν αναμενόμενη:
- Εσύ δηλαδή δεν συχνάζεις σε αυτά τα στέκια;
- «Όταν τύχει και έχω παρέα ναι, αλλά εγώ θέλω χρώμα στη ζωή μου. Είναι ανιαρό να βρίσκεσαι σε ένα χώρο που υπάρχουν μόνο ομοφυλόφιλοι και ειδικά όταν πρόκειται για στέκια για ομοφυλόφιλες γυναίκες. Μα φαντάστηκες να βρίσκεσαι σε ένα χώρο που υπάρχουν μόνο γυναίκες; Αυτό δεν είναι φυσιολογική ζωή και αν θέλουμε ως ομοφυλόφιλοι να ανήκουμε ισότιμα στην κοινωνία πρέπει να αναμειγνυόμαστε με την κοινωνία όχι να μένουμε μόνοι μας απ’ έξω
- Ίσως όμως αυτοί οι χώροι να προσφέρουν ελευθερία κινήσεων. Δηλαδή ένας ομοφυλόφιλος έχει την ευκαιρία να συμπεριφερθεί όπως θέλει.
- «Μα οπουδήποτε μπορεί κάποιος να συμπεριφερθεί όπως θέλει αρκεί να μην εκτίθεται, να μην εκθέτει την παρέα του και να μην προκαλεί τους υπόλοιπους, πράγματα που ισχύουν για όλους τους ανθρώπους».
- Μπορεί όμως να νιώθουν ασφάλεια ότι δεν θα τους δει κάποιος γνωστός ή συγγενής, αφού στην Κύπρο σε πάρα πολλές περιπτώσεις ένας ομοφυλόφιλος κρατά τη σεξουαλική του προτίμηση κρυφή από την οικογένειά του.
- «Και πάλι δεν σημαίνει ότι πρέπει να ανήκεις αποκλειστικά σε ένα σύνολο. Όσον αφορά την οικογένεια, ναι, έχεις απόλυτο δίκαιο. Προσωπικά νομίζω ότι οι Κύπριοι γονείς πάσχουν από ομοφυλοφιλοφοβία. Νομίζουν ότι είναι κάτι κολλητικό».
- Εσένα η οικογένειά σου το γνωρίζει;
- «Δεν το έχω συζητήσει ποτέ μαζί τους, αλλά μάλλον το ξέρουν. Έχω περάσει τα 40, δεν παρουσιάστηκα ποτέ με άνδρα, δεν έχω παντρευτεί, νομίζω ότι το έχουν καταλάβει, αλλά δεν λένε τίποτα. Αφού δεν ρωτούν, ούτε και εγώ λέω οτιδήποτε, γιατί πιστεύω ότι θα πληγωθούν».
- Κάπως έτσι πιστεύεις ότι συμπεριφέρονται όλοι οι Κύπριοι γονείς;
- «Ναι, στην Κύπρο μπορεί ένας γιος να είναι ο καλύτερος μαθητής στο σχολείο, να τελειώσει το πανεπιστήμιο με άριστα, να βρει μια καλή δουλειά, να είναι σωστός άνθρωπος, αλλά να μην τον αποδέχονται οι γονείς του επειδή είναι ομοφυλόφιλος.
Όταν όμως ο γιος είναι αλήτης, μπλέκει σε διάφορες καταστάσεις, δεν σέβεται την οικογένειά του, αλλά είναι ετερόφυλος, τότε είναι ο γιος τους και δεν υπάρχει πρόβλημα। Το έχουμε αυτό το κόλλημα στην Κύπρο, καθώς επίσης και το ότι η κοινωνία μας τείνει να πιστεύει ότι κάποιος μπορεί να ξεπεράσει την ομοφυλοφιλία του».
- «Όταν τύχει και έχω παρέα ναι, αλλά εγώ θέλω χρώμα στη ζωή μου. Είναι ανιαρό να βρίσκεσαι σε ένα χώρο που υπάρχουν μόνο ομοφυλόφιλοι και ειδικά όταν πρόκειται για στέκια για ομοφυλόφιλες γυναίκες. Μα φαντάστηκες να βρίσκεσαι σε ένα χώρο που υπάρχουν μόνο γυναίκες; Αυτό δεν είναι φυσιολογική ζωή και αν θέλουμε ως ομοφυλόφιλοι να ανήκουμε ισότιμα στην κοινωνία πρέπει να αναμειγνυόμαστε με την κοινωνία όχι να μένουμε μόνοι μας απ’ έξω
- Ίσως όμως αυτοί οι χώροι να προσφέρουν ελευθερία κινήσεων. Δηλαδή ένας ομοφυλόφιλος έχει την ευκαιρία να συμπεριφερθεί όπως θέλει.
- «Μα οπουδήποτε μπορεί κάποιος να συμπεριφερθεί όπως θέλει αρκεί να μην εκτίθεται, να μην εκθέτει την παρέα του και να μην προκαλεί τους υπόλοιπους, πράγματα που ισχύουν για όλους τους ανθρώπους».
- Μπορεί όμως να νιώθουν ασφάλεια ότι δεν θα τους δει κάποιος γνωστός ή συγγενής, αφού στην Κύπρο σε πάρα πολλές περιπτώσεις ένας ομοφυλόφιλος κρατά τη σεξουαλική του προτίμηση κρυφή από την οικογένειά του.
- «Και πάλι δεν σημαίνει ότι πρέπει να ανήκεις αποκλειστικά σε ένα σύνολο. Όσον αφορά την οικογένεια, ναι, έχεις απόλυτο δίκαιο. Προσωπικά νομίζω ότι οι Κύπριοι γονείς πάσχουν από ομοφυλοφιλοφοβία. Νομίζουν ότι είναι κάτι κολλητικό».
- Εσένα η οικογένειά σου το γνωρίζει;
- «Δεν το έχω συζητήσει ποτέ μαζί τους, αλλά μάλλον το ξέρουν. Έχω περάσει τα 40, δεν παρουσιάστηκα ποτέ με άνδρα, δεν έχω παντρευτεί, νομίζω ότι το έχουν καταλάβει, αλλά δεν λένε τίποτα. Αφού δεν ρωτούν, ούτε και εγώ λέω οτιδήποτε, γιατί πιστεύω ότι θα πληγωθούν».
- Κάπως έτσι πιστεύεις ότι συμπεριφέρονται όλοι οι Κύπριοι γονείς;
- «Ναι, στην Κύπρο μπορεί ένας γιος να είναι ο καλύτερος μαθητής στο σχολείο, να τελειώσει το πανεπιστήμιο με άριστα, να βρει μια καλή δουλειά, να είναι σωστός άνθρωπος, αλλά να μην τον αποδέχονται οι γονείς του επειδή είναι ομοφυλόφιλος.
Όταν όμως ο γιος είναι αλήτης, μπλέκει σε διάφορες καταστάσεις, δεν σέβεται την οικογένειά του, αλλά είναι ετερόφυλος, τότε είναι ο γιος τους και δεν υπάρχει πρόβλημα। Το έχουμε αυτό το κόλλημα στην Κύπρο, καθώς επίσης και το ότι η κοινωνία μας τείνει να πιστεύει ότι κάποιος μπορεί να ξεπεράσει την ομοφυλοφιλία του».
- Δηλαδή ότι μπορεί να γίνει ετερόφυλος;
- «Ναι και θα σου πω ένα παράδειγμα. Είχα μια φίλη ομοφυλόφιλη της οποίας οι γονείς το έμαθαν τυχαία. Η μητέρα της μόλις της το είπαν λιποθύμησε. Όταν επανήλθε, το μόνο που της είπε ήταν «εν πειράζει κόρη μου θα σου περάσει», λες και πρόκειται για κάποια αρρώστια ή έναν πονοκέφαλο και θα πάρει παυσίπονο να φύγει ο πόνος. Κάπως έτσι το αντιμετωπίζει η κυπριακή κοινωνία η οποία μάλλον προσπαθεί να μην συζητά καν το θέμα αυτό».
- Παρόλα αυτά όμως, στην Κύπρο υπάρχουν πολλά γκέι ζευγάρια τα οποία μάλιστα ζουν κάτω από την ίδια στέγη.
- «Υπάρχουν, και μάλιστα αρκετά ζευγάρια είναι για χρόνια μαζί. Βεβαίως εκεί έχουμε άλλα προβλήματα με τις νομικές διαδικασίες, όταν χωρίσουν μετά από χρόνια ή όταν πεθάνει ο ένας από τους δύο, διότι από τη στιγμή που η συμβίωσή τους δεν αναγνωρίζεται από το νόμο δεν υπάρχει τρόπος να λυθούν κάποια ζητήματα».
- Προφανώς αναφέρεσαι στο ενδεχόμενο ψήφισης νόμου που να επιτρέπει το γάμο μεταξύ ομοφυλοφίλων φαντάζομαι.
- «Ακριβώς. Από τη στιγμή που στην Κύπρο υπάρχουν τέτοια ζευγάρια, νομίζω ότι πλέον υπάρχει και ανάγκη για εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας.
Υπάρχουν περιπτώσεις, και εδώ στην Κύπρο, και ανδρών και γυναικών, οι οποίες μετά από 10-15 χρόνια συμβίωσης χωρίζουν, όπως μπορεί να συμβεί και στα ζευγάρια ετεροφύλων, και τότε δεν υπάρχει τρόπος να μοιραστούν περιουσίες, κληρονομικά κ.λπ. Το ίδιο συμβαίνει και όταν πεθάνει ο ένας από τους δύο και έχουμε και πάλι τέτοιου είδους προβλήματα»
- Θα μπορούσαν όμως να κάνουν μια διαθήκη ή να λάβουν αλλιώς τα μέτρα τους.
- «Ναι θα μπορούσαν, αλλά πες μου πόσο εύκολα ένας άνθρωπος των 30-40-50 χρόνων σκέφτεται ότι κάτι θα του συμβεί και άρα πρέπει να κάνει διαθήκη. Δεν είναι λίγο μακάβριο να μπαίνουμε σε αυτή τη διαδικασία; Από την άλλη, θα μπορούσαν ας πούμε να γράφουν την περιουσία και στα δύο ονόματα. Μήπως όμως συμβαίνει κάτι τέτοιο μεταξύ ετερόφυλων; Δεν είναι και πάλι μια διάκριση; Εκείνο που πρέπει να γίνει, είναι να υπάρξει μια νομική ρύθμιση που να καλύπτει και τις περιπτώσεις ομοφυλοφίλων».
«Το λάθος που γίνεται από πλευράς των ομοφυλόφιλων, ανδρών και γυναικών, είναι ότι κατηγοριοποιούν εκείνοι πρώτοι τον εαυτό τους»
- «Ναι και θα σου πω ένα παράδειγμα. Είχα μια φίλη ομοφυλόφιλη της οποίας οι γονείς το έμαθαν τυχαία. Η μητέρα της μόλις της το είπαν λιποθύμησε. Όταν επανήλθε, το μόνο που της είπε ήταν «εν πειράζει κόρη μου θα σου περάσει», λες και πρόκειται για κάποια αρρώστια ή έναν πονοκέφαλο και θα πάρει παυσίπονο να φύγει ο πόνος. Κάπως έτσι το αντιμετωπίζει η κυπριακή κοινωνία η οποία μάλλον προσπαθεί να μην συζητά καν το θέμα αυτό».
- Παρόλα αυτά όμως, στην Κύπρο υπάρχουν πολλά γκέι ζευγάρια τα οποία μάλιστα ζουν κάτω από την ίδια στέγη.
- «Υπάρχουν, και μάλιστα αρκετά ζευγάρια είναι για χρόνια μαζί. Βεβαίως εκεί έχουμε άλλα προβλήματα με τις νομικές διαδικασίες, όταν χωρίσουν μετά από χρόνια ή όταν πεθάνει ο ένας από τους δύο, διότι από τη στιγμή που η συμβίωσή τους δεν αναγνωρίζεται από το νόμο δεν υπάρχει τρόπος να λυθούν κάποια ζητήματα».
- Προφανώς αναφέρεσαι στο ενδεχόμενο ψήφισης νόμου που να επιτρέπει το γάμο μεταξύ ομοφυλοφίλων φαντάζομαι.
- «Ακριβώς. Από τη στιγμή που στην Κύπρο υπάρχουν τέτοια ζευγάρια, νομίζω ότι πλέον υπάρχει και ανάγκη για εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας.
Υπάρχουν περιπτώσεις, και εδώ στην Κύπρο, και ανδρών και γυναικών, οι οποίες μετά από 10-15 χρόνια συμβίωσης χωρίζουν, όπως μπορεί να συμβεί και στα ζευγάρια ετεροφύλων, και τότε δεν υπάρχει τρόπος να μοιραστούν περιουσίες, κληρονομικά κ.λπ. Το ίδιο συμβαίνει και όταν πεθάνει ο ένας από τους δύο και έχουμε και πάλι τέτοιου είδους προβλήματα»
- Θα μπορούσαν όμως να κάνουν μια διαθήκη ή να λάβουν αλλιώς τα μέτρα τους.
- «Ναι θα μπορούσαν, αλλά πες μου πόσο εύκολα ένας άνθρωπος των 30-40-50 χρόνων σκέφτεται ότι κάτι θα του συμβεί και άρα πρέπει να κάνει διαθήκη. Δεν είναι λίγο μακάβριο να μπαίνουμε σε αυτή τη διαδικασία; Από την άλλη, θα μπορούσαν ας πούμε να γράφουν την περιουσία και στα δύο ονόματα. Μήπως όμως συμβαίνει κάτι τέτοιο μεταξύ ετερόφυλων; Δεν είναι και πάλι μια διάκριση; Εκείνο που πρέπει να γίνει, είναι να υπάρξει μια νομική ρύθμιση που να καλύπτει και τις περιπτώσεις ομοφυλοφίλων».
«Το λάθος που γίνεται από πλευράς των ομοφυλόφιλων, ανδρών και γυναικών, είναι ότι κατηγοριοποιούν εκείνοι πρώτοι τον εαυτό τους»
