Η Δέσποινα μιλά στον «Π» για το ταξίδι ανακάλυψης τής σεξουαλικότητάς τηςΈτσι ξαναγεννήθηκα
«Το σημαντικό σε μια οικογένεια είναι να μεγαλώσει το παιδί με αγάπη, αποδοχή και με αρχές. Αν αυτά συμβαίνουν, για το παιδί δεν έχει σημασία ποιος το μεγαλώνει. Οι έννοιες «μητέρα« και «πατέρας« είναι κοινωνικά κατασκευασμένες»
Αφορμή για αυτή τη συνέντευξη ήταν η ανακοίνωση, τη Δευτέρα, της ίδρυσης της πρώτης ακτιβιστικής ομάδας για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων υπό την επωνυμία «Accept». Διαβάζοντας το ρεπορτάζ την επομένη, έκρινα ότι πρέπει να είναι ακριβή τα στατιστικά που δόθηκαν από την ομάδα, ότι δηλαδή μόνο το 17% των Κυπρίων έχουν φίλους ομοφυλόφιλα άτομα, ότι το 51% νιώθει άβολα κοντά σε λεσβίες, ομοφυλόφιλους, αμφισεξουαλικούς και διαφυλικά άτομα και πως η Κύπρος έχει το χαμηλότερο βαθμό ανεκτικότητας। Η σκέψη μου πήγε μάλιστα ένα βήμα παραπέρα। Επέκρινα τέτοιες συμπεριφορές που, στην πραγματικότητα, οδηγούν στο ρατσισμό και τον αποκλεισμό.Όλα αυτά, μέχρι τη στιγμή που κλείσαμε το ραντεβού με τη Δέσποινα, 29 χρόνων, μέλος της ακτιβιστικής ομάδας Accept, η οποία δηλώνει αμφισεξουαλική. Όσο πλησίαζε η ώρα για τη συνάντηση, ένιωθα περίεργα. Μπορεί και φόβο. Είχα πολλές αμφιβολίες, όχι ως προς τις ομοφυλοφιλικές σχέσεις, όσο για τη σύναψη γάμου ή συμφώνου συμβίωσης μεταξύ ατόμων του ιδίου φίλου, τις ομόφυλες οικογένειες και τις υιοθεσίες παιδιών από αυτές. Σε τέτοιο σημείο έφταναν οι αμφιβολίες μου, που αισθανόμουν η ίδια ομοφοβική. Δεν έκρυψα από τη Δέσποινα τα συναισθήματά μου. Απλώς προσπάθησα να τα επεξεργαστώ καλύτερα και να καταλάβω τη δική της άποψη, αλλά και τη δική της ταυτότητα ακούγοντάς την.
Το... αμάρτημα
Πότε αντιλήφθηκες ότι είχες ομοφυλοφιλικές τάσεις;
Παρότι πάντα υπήρχε η σύγκρουση μέσα μου, ούσα μεγαλωμένη σε ένα περιβάλλον έντονα θρησκευόμενο και μια κοινωνία που θεωρεί την ομοφυλοφιλία αμαρτία, είχα βάλει στο ασυνείδητο τις οποιεσδήποτε σκέψεις κι ενδείξεις είχα. Αφού το σωστό, σύμφωνα με την κοινωνία, ήταν να είσαι ετερόφυλος, δεν επεξεργάστηκα περισσότερο κάποιες ανάγκες μου। Μέχρι που άρχισα να συμφιλιώνομαι με τον εαυτό μου। Αυτό έγινε πριν ένα περίπου χρόνο. Τότε αντιλήφθηκα ότι ο δικός μου σεξουαλικός προσανατολισμός είναι αμφισεξουαλικός (bisexual). Δηλαδή, νιώθω να έχω έλξη και προς άντρες και προς γυναίκες.
Μέχρι τότε, σε ξένιζε το ότι είχες σχέσεις με αγόρια στο σχολείο, για παράδειγμα;Όχι, παρότι δεν θεωρώ ότι είχα μία επιτυχημένη σχέση με κάποιον άντρα। Πάντα, όμως, αναρωτιόμουν γιατί δεν είχα μια μακροχρόνια σχέση. Σιγά-σιγά, καταλαβαίνοντας τον σεξουαλικό μου προσανατολισμό, μπόρεσα να συνδέσω αυτά τα δύο. Δεν μπορώ, επίσης, να πω ότι είχα και ιδιαίτερη επαφή με ομοφυλόφιλα άτομα στο πέρασμα των χρόνων. Είχα γνωρίσει, όμως, ένα-δυο άτομα από άλλες χώρες σε κάποια ακτιβιστικά προγράμματα για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων στα οποία συμμετείχα (σ.σ. η Δέσποινα είναι κοινωνιολόγος κι εργάζεται για τις μη κυβερνητικές οργανώσεις) και ήταν καθοριστικές αυτές οι εμπειρίες στο δικό μου ταξίδι αναζήτησης του σεξουαλικού μου προσανατολισμού. 'Αργησες, όμως, δεν είναι;Το σκεφτόμουν κι εγώ αυτό। Όμως, από την εμπειρία που αποκόμισα στη συναναστροφή μου ως ακριβίστρια με ομοφυλόφιλους κι από άλλες χώρες, φαίνεται πως δεν υπάρχει σωστή ή λάθος ηλικία να ανακαλύψεις τον σεξουαλικό σου προσανατολισμό. Αυτό εξαρτάται πολύ από το περιβάλλον στο οποίο ζεις. Αν ζεις σε ένα περιβάλλον που αυτά τα θέματα δεν συζητούνται, αν είσαι και γυναίκα που η σεξουαλικότητά σου, είτε είσαι ομοφυλόφιλο, είτε ετερόφυλο άτομο, δεν αναγνωρίζεται καν, πώς θα μπορέσεις ο ίδιος να εξερευνήσεις τη δική σου σεξουαλικότητα και να ανακαλύψεις τις τάσεις που έχεις; Στην Αμερική, σε ένα από τα προγράμματα στα οποία συμμετείχα για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων, ο αρχηγός της ομάδας ήταν ένας άντρας σε μεγάλη ηλικία. Όπως μου εξομολογήθηκε, είχε βγει προς τα έξω ως ομοφυλόφιλο άτομο στα 40 του και ήδη παντρεμένος! Τότε βρήκε τη δύναμη να μιλήσει ανοικτά.
Η αμφιταλάντευση
Δεν σε πίεζαν στο σπίτι να παντρευτείς;Κι εξακολουθούν να το κάνουν। Είναι το χαρακτηριστικό της κυπριακής κοινωνίας, που θεωρεί πως όλα τα άτομα είναι ετερόφυλα και ότι η ζωή είναι μονόδρομος.
Ρωτώ για την ηλικία, γιατί υπάρχει η εντύπωση ότι κάποιος γεννιέται ομοφυλόφιλος ή ετερόφυλος.Ναι, γεννιέται έτσι। Και βάσει ερευνών, φαίνεται να είναι πιο πιθανό να οφείλεται σε βιολογικούς ή ορμονικούς παράγοντες.
Καταλαβαίνω πως η αμφιταλάντευση έγκειται στο ετεροφυλικό μοντέλο που επικρατεί στις κοινωνίες μας.Συμφωνώ। Ναι μεν γεννιέσαι με τον σεξουαλικό σου προσανατολισμό, αλλά εσύ θα επιλέξεις το πώς και πότε θα βγεις προς τα έξω και να μιλήσεις ανοικτά.
Εσύ φοβόσουν να το παραδεχτείς στον εαυτό σου;Ναι। Από τη στιγμή που για χρόνια είχα αυτές τις σκέψεις και αμφιταλαντευόμουν, προσπαθούσα να τις καταπιέσω. Σκεφτόμουν πως είναι λάθος...
Σου έτυχε να ερωτευτείς μια κοπέλα και να το καταπιέσεις;Σε αυτό το βαθμό όχι। Ήταν περισσότερο το δικό μου εσωτερικό ταξίδι. Ουδέποτε βγήκα σε ραντεβού με κοπέλα πριν ανακαλύψω τον σεξουαλικό μου προσανατολισμό. Κι αυτό προς απάντηση σε όλους όσοι θεωρούν ότι η ομοφυλοφιλία συνδέεται αποκλειστικά με τη σεξουαλική επαφή. Ο σεξουαλικός προσανατολισμός έχει να κάνει με πολύ πιο βαθιά πράγματα: με την ταυτότητα ενός ατόμου, τις σκέψεις, το συναίσθημα, πολλά όμορφα πράγματα...
Από την άλλη, όμως, βλέπεις για παράδειγμα τους τρανσέξουαλ να εκδίδονται.Αυτή η κατηγορία ατόμων, τα διαφυλικά άτομα -δηλαδή, εκείνοι που βιολογικά είναι άντρες αλλά νιώθουν γυναίκες- λόγω του κοινωνικού αποκλεισμού και του στιγματισμού και μη ευκαιριών για επαγγελματική αποκατάσταση αναγκαστικά προσφεύγουν στην πορνεία। Κι αυτό συμβαίνει σε πολλές χώρες. Όμως, αυτό δεν έχει να κάνει με τα ομοφυλόφιλα άτομα. Γιατί οι τρανς δεν ταυτίζονται με το φύλο με το οποίο έχουν γεννηθεί.
Σε αντίθεση με έναν ομοφυλόφιλο που νιώθει άντρας και μια λεσβία που νιώθει γυναίκα;Ακριβώς। Κι αυτό είναι ένα στερεότυπο που υπάρχει, βλέπουν έναν άντρα που μπορεί να έχει μια θηλυκότητα και λένε πως αυτός είναι γκέι.
Επίσης, μπορείς να δεις ένα ομόφυλο ζευγάρι και να διερωτάσαι ποιος είναι ο άντρας και ποιος η γυναίκα.Που κι αυτό είναι λάθος αντίληψη। Δεν λειτουργούν έτσι οι ομοφυλοφιλικές σχέσεις.
Αποδοχή κι ελευθερία
Τι σε βοήθησε να ανοιχθείς τη δεδομένη στιγμή και να παραδεχτείς ότι είσαι μπάι;Το ότι είχα πολλά άτομα δεκτικά γύρω μου। Φυσικά, το πιο σημαντικό για τα άτομα που ανήκουν στην ομοφυλοφιλική κοινότητα είναι να συμφιλιωθούν πρώτα τα ίδια με τον εαυτό τους για να νιώσουν δυνατοί. Γιατί, όταν νιώθεις εσύ καλά με τον εαυτό σου, δεν είσαι ούτε ευάλωτος, ούτε έχεις κάτι να φοβηθείς την απόρριψη ή να νιώσεις ανασφάλεια.
Σε ποιους το ανέφερες αρχικά;Σε φίλους μου από το εξωτερικό, που με έκαναν να νιώσω καλά στηρίζοντάς με। Αργότερα, μίλησα με τη δική μου παρέα, στην οποία ούτως ή άλλως υπήρχαν μέλη ομοφυλόφιλα. Ακόμη ένα μέλος, δεν έκανε διαφορά... Το είδαν θετικά και φυσιολογικά. Μόνο ένας φίλος μου ένιωσε περίεργα και τον καταλαβαίνω, γιατί δεν είχε εμπειρία σ΄ αυτό. Όταν του το πρωτοείπα, δεν αντέδρασε αρνητικά. Απλώς απόρησε.
Τι ήταν εκείνο που σου έλειπε στις σχέσεις σου με τους άντρες;Όταν πια δημιούργησα σχέση με μια γυναίκα πριν μερικούς μήνες, είδα ότι εκείνο που μου έλειπε ήταν μια άλλου είδους ευαισθησία και η τρυφερότητα και η προσέγγιση που μπορεί να έχει μια γυναίκα προς μια άλλη γυναίκα। Βρήκα περισσότερη αποδοχή και κατανόηση. Μπορούσα να είμαι περισσότερο ο εαυτός μου και πήρα από αυτή τη σχέση περισσότερα. Ανακάλυψα ότι με γέμιζε περισσότερο παρά μια σχέση με έναν άντρα. Μέσα από τη σχέση επιβεβαίωσα το σεξουαλικό μου προσανατολισμό.
Γιατί τα ομοφυλόφιλα άτομα πρέπει να αποκαλύπτουν τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό;Γεννιέσαι ξανά μέσα από τη διαδικασία της αποκάλυψης. Αυτό ένιωσα κι εγώ. Βρήκα όλες τις διαστάσεις του εαυτού μου. Τα προηγούμενα χρόνια είχα περάσει από φάσεις κατάθλιψης και δεν μπορούσα να προσδιορίσω την πηγή τους. Όταν συμφιλιώθηκα με αυτή την ιδέα, ήμουν πλέον ο εαυτός μου με όλες τις πλευρές του.
Ερωτεύεσαι την προσωπικότητα όχι το φύλο
Το δικό σου ταξίδι ήταν διπλό. Έχεις αναμειχθεί και στην οργάνωση Accept και πριν από αυτό σε άλλες οργανώσεις στο πλαίσιο της εργασίας σου. Βλέποντας γύρω μου τη σιωπή και την καταπίεση που υπάρχει στην κυπριακή κοινωνία προς τα άτομα με ομοφυλοφιλικό ή αμφισεξουαλικό προσανατολισμό, αισθανόμουν ότι έπρεπε να σπάσει αυτή η σιωπή, να ενδυναμωθούν τα άτομα, να βρουν τη φωνή τους και ταυτόχρονα η κοινωνία να καταλάβει τι είναι ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η ταυτότητα φύλου, ώστε να γεφυρωθεί το χάσμα και να υπάρξει ισότητα.
Εσύ προσωπικά ένιωσες την απόρριψη;Όχι ιδιαίτερα। Τη σιωπή και την καταπίεση την ένιωσα τα προηγούμενα χρόνια που δεν μπορούσα να εξερευνήσω τη σεξουαλικότητά μου, ζώντας σε μια ομοφοβική κοινωνία.
Για την ομάδα Accept, πρώτο στην ατζέντα θέμα είναι η αποδοχή από την κοινωνία των ομοφυλοφίλων και μετά το σύμφωνο συμβίωσης;Το πιο σημαντικό σε μια κοινωνία είναι η αποδοχή। Ανεξάρτητα από το ποιος είναι ο καθένας, έχει δικαίωμα να ζει και να εκφράζεται ελεύθερα, χωρίς φόβο στην οικογένεια, στην παρέα, στην εργασία. Και, φυσικά, να είναι αποδεκτός σε ισότιμη βάση από το κράτος. Ναι, υπάρχουν δικαιώματα που πρέπει να κατοχυρώσει η πολιτεία και με αυτό τον τρόπο θα αποδείξει την αποδοχή της. Δεν ζητούμε διαφορετικά δικαιώματα. Ζητούμε ίσα δικαιώματα. Αυτό αφορά και το θέμα της νομιμοποίησης των σχέσεων. Ό,τι είναι κατοχυρωμένο για τα ετερόφυλα ζευγάρια, να είναι κατοχυρωμένο και για τα ομόφυλα ζευγάρια.
Ναι θα έκανα γάμο
Εσύ θα έκανες ένα «γάμο»;Ναι। Αν υπήρχε ο σύντροφος που θα με κάλυπτε συναισθηματικά, θα το έκανα. Μόνο αν ήθελα να περάσω την υπόλοιπη ζωή μου ή μέρος της ζωής μου με αυτό το άτομο είτε είναι του ίδιου φύλου, είτε του αντίθετου φύλου. Για μένα, άλλωστε, αυτός ο διαχωρισμός άντρας-γυναίκα είναι μια πολύ στενή έννοια. Βλέπω τους ανθρώπους ως ανθρώπους. Και θα τον ερωτευτείς όχι για το φύλο του, αλλά γι΄ αυτό που είναι. Για την προσωπικότητά του. Τον χαρακτήρα του.
Αν αυτό το άτομο είναι γυναίκα, θα έβλεπες κι ένα παιδί στην οικογένεια;Γιατί όχι। Πολλές έρευνες δείχνουν ότι άτομα που έχουν μεγαλώσει με ομόφυλα ζευγάρια μεγάλωσαν με υγιές τρόπο. Το σημαντικό σε μια οικογένεια είναι να μεγαλώσει το παιδί με αγάπη και αποδοχή και με αρχές. Αν αυτά συμβαίνουν, για το παιδί δεν έχει σημασία ποιος το μεγαλώνει. Οι έννοιες «μητέρα» και «πατέρας» είναι κοινωνικά κατασκευασμένες.
Χρειάζεται δουλειά η κοινωνία
Το βλέπεις να γίνεται σύντομα;Όχι। Πέρασαν δέκα χρόνια από τότε που αποποινικοποιήθηκε η ομοφυλοφιλία στην Κύπρο και τώρα ερχόμαστε να συζητήσουμε το θέμα νομιμοποίησης των σχέσεων. Αυτή η αποδοχή θα έρθει σιγά-σιγά και έχουμε πολλά να κάνουμε ακόμα. Σε όλους τους τομείς. Και, σίγουρα, η αλλαγή για την αποδοχή πρέπει να ξεκινήσει από το σχολείο.
Είναι, όμως, εύκολο το υπουργείο Παιδείας να βάλει το θέμα αυτό στην ατζέντα τού σχολείου; Εδώ δεν έχει μάθημα για την σεξουαλική διαπαιδαγώγηση...Κι όμως, μέσα από διάφορα προγράμματα μπορεί να μην είναι τόσο δύσκολο। Και πρέπει να μπει, γιατί τα παιδιά ανακαλύπτουν τη σεξουαλικότητά τους στην εφηβεία. Με ρωτήσατε πριν για μένα. Μα πώς θα το έβγαζα έξω πιο νωρίς από τη στιγμή που δεν γνώριζα τίποτα για σεξουαλικότητα ή άλλες μορφές σεξουαλικού προβληματισμού! Φέτος είχαμε την ευκαιρία να κάνουμε σε γονείς τέτοιου είδους εργαστήρια, που ούτε αυτό το φανταζόμασταν. Όμως, έγινε με επιτυχία και δόθηκε η ευκαιρία στους γονείς να μάθουν και να λύσουν τις απορίες τους και να αντιληφθούν και το δικό τους ρόλο.
Η αλήθεια είναι πως συνεχίζω να διατηρώ τις αμφιβολίες μου σχετικά με τις ομοφυλοφιλικές οικογένειες. Το βλέπω ως μη νορμάλ...Έτσι μας μεγάλωσαν। Σε ένα περιβάλλον όπου το σωστό μοντέλο σχέσεων είναι το ετεροφυλικό και οι σχέσεις φυσιολογικά θα καταλήξουν στο γάμο με σκοπό την αναπαραγωγή.
Η ίδια η φύση, όμως, καθοδηγεί αυτή τη σκέψη.Κι όμως, ξέρεις σε πόσα ζώα παρατηρούνται ομοφυλοφιλικές σχέσεις; Και σε τελική ανάλυση, τι είναι ο γαμος και τι είναι η οικογένεια με την κρίση που υπάρχει σήμερα στην κοινωνία μας; Γάμος είναι η συναίνεση δύο ατόμων να περάσουν μαζί την υπόλοιπη ζωή τους στη βάση της αγάπης. Το αν θα κάνεις ή όχι παιδιά, είναι κάτι που θα έρθει ή όχι. Πολλά ζευγάρια ετερόφυλα δεν μπορούν να κάνουν παιδιά. Κι αν θέλεις παιδιά, είτε ομοφυλόφιλο ζευγάρι είσαι, είτε ετερόφυλο, μπορείς να υιοθετήσεις ή να αποκτήσεις με την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή.
Της Μιράντας Λυσάνδρου Πολιτης- 23/05/2010, Σελίδα: 22
